سال ها جزیره کیش را به دلیل فضا و ساختار متفاوت آن می شناختند و یکی از دلایل رشد اقتصادی و محبوبیت کیش، همان فضای جذاب، به روز و متفاوت آن بود. خودروهای متفاوت، خیابان های عریض، خلوت و آرام، امنیت، فضای سبز و گل های فراوان، بازارها با بهترین اجناس برند، هتل های شیک و بی همتا، نعمت خدادادی ساحل و دریای زیبا، ورزشهای آبی و تفریحات دریایی، کنسرت ها و موسیقی زنده، دیدنی های تاریخی و گردشگری، کم بودن بوروکراسی اداری و دسترسی راحت به مدیران و…. از شاخصه های کیش بود.

اولین خطوط تلفن همراه در کشور، راه اندازی برج it و مواردی از این دست نیز نشان می داد که مسئولان تصمیم گیر کشور و مدیران وقت کیش می خواهند که اولین منطقه آزاد کشور در زمینه فناوری های نوین و به روز بودن نیز در سطح کشور پیشتاز شده و هدف، رقابت با رقبای خارجی و منطقه ای بود.

درباره دلایل سیاسی، اقتصادی و سایر مواردی که روند رشد پر شتاب کیش را کند و یا معکوس و تفاوت های آن را کمرنگ کرد، می توان هزاران خط نوشت که در این سال ها نیز سعی کرده ایم در این زمینه ها مطالب مختلفی را از زبان کارشناسان منتشر کنیم. نکته ای که در این یادداشت می خواهیم آن را واکاوی کنیم، دلایل جاماندن کیش از قافله فناوری و اجرای ایده های نوین است. آن هم در زمانه ای که رقبای منطقه ای ما با سرعت نور در حال رشد و گسترش فضای استفاده از فناوری های نوین هستند.

از شعارزدگی و وعده های بی عمل مسئولان که بگذریم، باید قبول کرد که شرایط خوبی از نظر فناوری های جدید و حمایت از متخصصان و نخبه های کشور نداریم و دلایل متعددی را می توان برای چرایی آن، برشمرد.

۱- وضعیت اقتصادی کشور، نوسانات شدید ارزی، تحریم ها از خارج و فیلترها از داخل، عدم دسترسی و یا سختی دسترسی استارتاپ ها به پلتفرم ها، شبکه های پرداخت و کمپانی های معتبر دنیا، قوانین و بخشنامه های دست و پاگیر و محدود کننده

۲- بوروکراسی و کاغذ بازی ها و رفتارهای سلیقه ای و مانع تراشی توسط برخی مدیران میانی سازمان منطقه آزاد کیش و شرکت های تابعه، به روز نبودن و عدم آشنایی با دنیای فناوری و عدم حمایت از متخصصان و استارتاپ های غیر خودی. درباره کارهای نمایشی و سفارشی مانند مرکز نوآوری، افراد و شرکت های مستقر در آن و خروجی و نتیجه هزینه ها  نیز مطالب زیادی می توان نوشت. باید گفت در سال های اخیر صرفا شاهد شعار زدگی و وعده های بی عمل مانند کیش پایلوت ارتباطات و فناوری، جزیره هوشمند، هاب فلان و قطب بهمان بوده ایم ولی برآیند نتیجه در عمل نزدیک به صفر است.

۳- بخش خصوصی عمدتا سنتی، با عدم باور به فناوری های نوین و همچنین عدم حمایت از ایده های جدید… در بیشتر مواقع انتخاب مشاوران غیر متخصص و مشاوره های نادرست، باعث از دست رفتن فرصت های بزرگ جهت رشد و هم افزایی در حوزه های فناوری می شود. دایره خودی ها و غیر خودی ها نیز بر اساس رفتارهای سلیقه ای و معمولا منافع شخصی و گروهی تعیین می شود.

۴- در محیط های کوچک و خاصی مانند کیش که معمولا باید عصاره ای از نخبگان و افراد برگزیده و شجاعی باشد که جزیره ای خاص را برای زندگی انتخاب کرده اند و همچنین بومیانی که سال ها و در شرایط های سخت و خاص جزیره زندگی کرده اند، به علل مختلف از جمله فشارهای اقتصادی و همچنین نبود فرصت های مناسب، از بحث آموزش غافل شده ایم. آموزش، همراه با رشد متخصصان و شبکه سازی می تواند در واقعیت این جزیره را با استفاده از ظرفیت ساکنین دلسوز و متخصصش، آماده جهش و پیشرفت کند. در این مقوله سخن بسیار است که در این مقال نمی گنجد.

وقتی سخن از فرار مغزها و مهاجرت نخبگان می شود، باید دلایل آن را بررسی کرد. مهاجرت معکوس از کیش به سرزمین اصلی و کشورهای دیگر به خصوص کشورهای همسایه، نکته ای نیست که قابل کتمان باشد. باید به دور از افتادن در دام افراط و تفریط و همچنین شعارزدگی، علاوه بر عیب یابی، نسبت به اصلاح امور اقدام کرد وگرنه این درجا زدن ها کماکان ادامه داشته و فاصله ما را از رقبا بیشتر خواهد کرد.

و در پایان دلیل نگارش این یادداشت را باید در نکات ذیل دید:

تحقیقات نشان می دهند کارآفرینان از نظر سلامت روان وضعیت خوبی ندارند

آمار و ارقام هم این موضوع را تأیید می کنند. دانشگاه کالیفرنیا به تازگی تحقیق جامعی را روی کارآفرینان و سلامت روان آنها انجام داده است. هدف این پژوهش، بررسی این موضوع است که آیا کارآفرینان در مقایسه با افراد عادی بیشتر در معرض اختلالات روانی هستند یا خیر. نتایج این پژوهش کاملاً ناراحت کننده بود و نشان داد کارآفرین ها از نظر سلامت روان، وضعیت به مراتب بدتری دارند و بیشتر مستعد بروز افسردگی یا سوء مصرف مواد مخدر هستند.

اهمیت موضوع در این است که کار و تلاش بیش از اندازه، نیمه تاریک کارآفرینی محسوب می شود، یعنی همان بخشی که بنیانگذاران استارتاپ را افسرده می کند. کارآفرینان باید در مورد موفقیت ها و راه های رسیدن به آن صحبت کنند، اما حرفی از چالش ها و مشکلات خود به میان نیاورند.

اینجا به یکی از خطرناک ترین ویژگی های جامعه استارتاپ کنونی می رسیم؛ اینکه نباید از سختی ها و مشکلات خود با کسی صحبت کنید. کارآفرینان حتی در مورد لحظات تاریک کسب و کار خود با نزدیک ترین افراد نیز حرف نمی زنند، چه برسد به سرمایه گذاران و اعضای تیم. نهایتاً اکثر مدیران کسب و کار از خدمات مشاوره و درمان هم گریزانند. متأسفانه اعتراف کارآفرین به مشکلات سلامت روان در فرهنگ استارتاپی چندان پذیرفته نیست.

دنیای کارآفرینی مدرن، صحبت در مورد مشکلات سلامت روان را بر نمی تابد

حتی در جوامع غربی که مشکلات سلامت روان به راحتی پذیرفته می شوند، صحبت کردن در مورد مشکلات کنونی دشوار است. معمولاً فرمول پذیرفته شده ای در این رابطه وجود دارد: «من افسردگی داشتم، شرایط سخت بود، ولی توانستم بر آن غلبه کنم و اکنون با قدرت تمام به مسیرم ادامه می دهم». در واقع شما هیچوقت نمی شنوید که مدیر کسب و کار بگوید «من همین حالا با افسردگی دست و پنجه نرم می کنم و به کمک نیاز دارم».

نگرش دنیای کارآفرینی مدرن به موضوع شکست هم در نوع خودش جالب توجه است. تقریباً تمام نقل قول های مرتبط با شکست از الگوی یکسانی پیروی می کنند: «شکست اتفاق می افتد، ولی شما باید به اندازه کافی قوی باشید تا بر آن غلبه کنید، از آن نترسید و دست از تلاش برندارید».

این تفکر انگیزشی مزایایی هم دارد، ولی واقعیت را تحریف می کند. گاهی اوقات نمی توانید به تنهایی از حضیض شکست بیرون بیایید، و بعضی مشکلات سلامت روان هم بدون کمک دیگران غیر قابل حل خواهند بود. اگر افسردگی درازمدت دارید، باید حتماً تحت درمان قرار بگیرید، نه اینکه منتظر باشید خودش برطرف شود.

هرچه بیشتر در مورد «قدرت» های درونی کارآفرینان برای غلبه بر مشکلات و کنار آمدن با بحران های روانی صحبت کنیم، کار را سخت تر کرده ایم. مدیران کسب و کار باید در مورد چالش های خود صحبت کنند. باید درخواست کمک از دیگران در شرایط بحرانی را به اقدامی عادی تبدیل کنیم و سلامت روان را به یکی از اجزای اصلی فرهنگ استارتاپی بدل نماییم.

و اینک شرایط بحرانی است و به عنوان یک توسعه دهنده و بنیانگذار استارتاپ سخن بسیار دارم. ولی آیا دلسوز و گوش شنوایی هست؟